"Takich ludzi, którzy się sami narażają dla innych, dla słabych, jest bardzo mało. Gdyby było ich więcej byłby lepszy świat"
(Marek Edelman o Irenie Sendlerowej)
BIOGRAFIA
…życie
Irena Sendler przyszła na świat 15 lutego 1910 roku w Otwocku, jako córka Stanisława i Julii Krzyżanowskich. Ojciec prowadził praktykę lekarską, ale jako mało znany lekarz nie mógł pochwalić się zbyt dużym zainteresowaniem pacjentów, co z kolei przekładało się na trudną sytuację finansową rodziny. Los odmienił się, gdy siostra ojca - Maria, wraz ze swoim mężem Janem Karbowskim zakupili w Otwocku budynek, w którym, po przekazaniu go Krzyżanowskim, Stanisław zorganizował sanatorium dla gruźlików.
Po śmierci Stanisława Janina wraz z córką opuściły Otwock i zamieszkały w Warszawie. Matka Ireny chciała samodzielnie, z pracy własnych rąk, utrzymać córkę. Z papieru robiła kwiaty, haftowała serwety.
W czasie studiów działała w lewicującym Związku Młodzieży Demokratycznej. Na wykładach stała na znak protestu wobec ławkowego getta dla Żydów. W indeksie skreśliła stempel z literą A oznaczającą aryjskość, za co została zawieszona w prawach studentki (przywrócenie praw było zasługą profesora Tadeusza Kotarbińskiego, zastępującego nieobecnego rektora). Studia skończyła, ale opinia z uniwersytetu uniemożliwiała jej podjęcie pracy w szkole.
...praca
Sendlerowa co prawda pracy w szkole nie dostała, za to w latach 1932-1935 nawiązała współpracę ze Studium Pracy Społeczno-Oświatowej, którego twórczynią była profoser Helena Radlińska, działaczka niepodległościowa. Ośrodek, którego kadry tworzyło wybitne środowisko lewicowe, kształcił wielu młodych robotników i chłopów. Gdy Radlińska powołała instytucję pomocy rodzinom bezrobotnym "Ośrodek Opieki nad Matką i Dzieckiem", pod jej okiem pracę rozpoczęła młoda Irena Sendler.
... pomoc potrzebującym
Pomoc Żydom rozpoczęła na długo przed powstaniem Getta Warszawskiego. Gdy wybuchła wojna Sendler wciąż pracowała jako opiekunka środowiskowa w Wydziale Opieki Społecznej Zarządu Miasta Warszawy. Od drugiego miesiąca wojny Opiece Społecznej nie wolno było udzielać pomocy materialnej Żydom, jednak do czasu zamknięcia getta Opieka, na podstawie fałszywej dokumentacji, pomogła jeszcze około 3 tysiącom.
Do stycznia 1943 roku Irena Sendlerowa wchodziła do getta legalnie - posiadała legitymację kolumny sanitarnej. Wchodząc przemycała w ubraniu żywność, odzież, pieniądze i lekarstwa - zwłaszcza niezwykle cenną szczepionkę przeciwko tyfusowi.
Gdy w 1942 roku zaczęły się masowe wysiedlenia Irena założyła sobie jeden cel - wyprowadzić z getta jak najwięcej Żydów, a przede wszystkim żydowskich dzieci. Możliwości finansowe opieki społecznej nie były wówczas wystarczające. Pomoc przyszła ze strony Rady Pomocy Żydom.
Do stycznia 1943 roku Irena Sendlerowa wchodziła do getta legalnie - posiadała legitymację kolumny sanitarnej. Wchodząc przemycała w ubraniu żywność, odzież, pieniądze i lekarstwa - zwłaszcza niezwykle cenną szczepionkę przeciwko tyfusowi.
Gdy w 1942 roku zaczęły się masowe wysiedlenia Irena założyła sobie jeden cel - wyprowadzić z getta jak najwięcej Żydów, a przede wszystkim żydowskich dzieci. Możliwości finansowe opieki społecznej nie były wówczas wystarczające. Pomoc przyszła ze strony Rady Pomocy Żydom.
Współpracę z konspiracyjną Radą Pomocy Żydom "Żegota" Irena Sendler rozpoczęła w 1942 roku. Jak wspomina profesor Bartoszewski, współpracownik komitetu "Żegota", Irena Sendler, zgłosiła się do przewodniczącego Rady Pomocy Żydów Juliana Grobelnego proponując swoją pomoc. Nieporozumieniem jest przypisywanie jej jakiejś roli w tworzeniu Rady. Sendler stworzyła pomoc a po wejściu do Rady stworzyła w niej tzw. referat dziecięcy. Referatem dziecięcym kierowała od jesieni 1943 roku. Zdaniem Bartoszewskiego robiła to z ogromną znajomością rzeczy, energią, odwagą, przebiciem i dużym powodzeniem. Przypomina, że omal nie przypłaciła sprawowania tej funkcji życiem.
Pod koniec 1943 roku Irenę Sendler aresztowało Gestapo. Przyszło nocą 20 października, zabrało ją w kapciach. Torturowało i skazało na śmierć. Rozstrzelania uniknęła tylko dzięki wpłaconemu przez "Żegotę" okupowi, za pomocą którego przekupiony został strażnik niemiecki. Gdy lutowym rankiem 1944 roku Irenę wywołano z celi, wraz z grupą innych skazanych pojechała do siedziby gestapo na Szucha. Podczas oczekiwań poprzedzających egzekucję pewien żołnierz wyprowadził Irenę tłumacząc, że ma rozkaz odprowadzenia jej na dodatkowe śledztwo. To on był tym przekupionym Niemcem, który na rogu dzisiejszej Alei Wyzwolenia kazał jej uciekać. Dzięki okupowi rozstrzelana została tylko na papierze - jej nazwisko znalazło się za rozklejonych z listą rozstrzelanych afiszach.
Aresztowanie i tortury nie wpłynęły na działalność Sendlerowej. Z fałszywymi dokumentami, z nowym nazwiskiem, w ukryciu, kontynuowała swą pracę w Żegocie.
Pod koniec 1943 roku Irenę Sendler aresztowało Gestapo. Przyszło nocą 20 października, zabrało ją w kapciach. Torturowało i skazało na śmierć. Rozstrzelania uniknęła tylko dzięki wpłaconemu przez "Żegotę" okupowi, za pomocą którego przekupiony został strażnik niemiecki. Gdy lutowym rankiem 1944 roku Irenę wywołano z celi, wraz z grupą innych skazanych pojechała do siedziby gestapo na Szucha. Podczas oczekiwań poprzedzających egzekucję pewien żołnierz wyprowadził Irenę tłumacząc, że ma rozkaz odprowadzenia jej na dodatkowe śledztwo. To on był tym przekupionym Niemcem, który na rogu dzisiejszej Alei Wyzwolenia kazał jej uciekać. Dzięki okupowi rozstrzelana została tylko na papierze - jej nazwisko znalazło się za rozklejonych z listą rozstrzelanych afiszach.
Aresztowanie i tortury nie wpłynęły na działalność Sendlerowej. Z fałszywymi dokumentami, z nowym nazwiskiem, w ukryciu, kontynuowała swą pracę w Żegocie.
Oprócz pomocy Żydom Irena Sendler współtworzyła domy dziecka i domy starców oraz dzienne pogotowia dla dzieci. Opiekowała się kobietami z marginesu społecznego, wyciągała z nędzy tzw. gruzinki, czyli młode dziewczyny, które w gruzach Warszawy trudniły się prostytucją. Zorganizowała dla nich Dom Pomocy w Henrykowie. Tworzyła domy dla sierot i starców, poradnie życia rodzinnego, dzienne pogotowia dla dzieci. Szkoliła opiekunów społecznych. Na emeryturę przeszła w 1967 roku, jednak do 1984 wciąż pracowała, tym razem, w szkolnej bibliotece.
... nagrody
Irena Sendlerowa została uhonorowana tytułem Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata oraz Orderem Orła Białego, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i Nagrodą imienia Jana Karskiego "Za Odwagę i Serce". Została także, najstarszym w historii, 850. Kawalerem Orderu Uśmiechu i otrzymała tytuł Honorowej Obywatelki Miasta Stołecznego Warszawy.
PATRONKA
…dlaczego ona?
- kobieta czynu
- poświęciła całe życie drugiemu człowiekowi
- narażała własne życie dla innych
- troskliwa, opiekuńcza
- odważna
- radosna
